Terwijl het vandaag de dag voor veel politici moeilijk lijkt om strenge voedselwetgeving door te voeren, houdt een Duitse warenwet al vrolijk een half millennium stand. In 1516 kondigden twee Beierse hertogen de inmiddels oudste warenwet ter wereld af. Brouwerijen onder hun gezag mochten bij het brouwen alleen gebruik maken van water, gerst en hop. Hadden ze geweten dat gist ongezien ook een cruciale rol speelde bij de totstandkoming van bier, dan had dat vast ook gemogen maar ze wisten het nog niet.
Met de eenwording van het huidige Duitsland verspreidde dit zogeheten Reinheitsgebot zich over dat land. Het betekent dat brouwers daar tot op de dag van vandaag gebonden zijn aan het gebruik van de genoemde ingrediënten. Toevoeging van fruit of kruiden zijn daarbij dus uit den boze. Bier dat niet volgens die voorschriften gebrouwen is mag tot op de dag geen bier heten. Niet als het in Duitsland gebrouwen is voor de Duitse markt. Brouwers mogen de regels alleen aan hun laars lappen en het toch als bier labelen als ze het vervolgens het land uit exporteren. Omgekeerd mogen buitenlandse brouwers hun brouwsels alleen op Duits grondgebied verkopen als ze het daar niet gebrouwen hebben.
En dus mogen de Schotse craft brewers van BrewDog bijvoorbeeld wel een bar openen in Berlijn, maar alleen zo lang ze het craft beer dat ze er verkopen maar buiten Duitsland gebrouwen is. En zelfs dan mogen ze het geen bier noemen. De Duitse craft brewers zelf exporteren noodgedwongen gewoon maar de meeste van hun bieren.
Ondertussen is de bierconsumptie in Duitsland flink afgenomen. Reden om die eeuwenoude wet eindelijk eens in de ban te doen? De meeste Duitse brouwers vinden van niet. Het Reinheitsgebot is de reden dat Duits bier internationaal gezien zo’n uitstekende reputatie heeft, stellen ze. Waar de tegenstanders de nadruk leggen op de beperkingen van het gebot, benadrukken deze voorstanders de Reinheit. Door de voorschriften te volgen zou het bier zuiver en van hoge kwaliteit blijven.
Vaak krijgt het Reinheitsgebot in het betoog van adepten de zweem van een eeuwenoud kwaliteitskeurmerk. Maar hoewel de hertogen die de wet invoerden hun onderdanen ook graag wilden beschermen tegen vergiftiging door bier met schadelijke toevoegingen, ging het hen ook om iets anders: brood. Om dat te bakken waren er granen als tarwe en rogge nodig en die waren niet altijd in overvloed voorradig. Het was dus zaak te zorgen dat de bierbrouwers die kostbare bestanddelen niet in hun ketels gooiden. Het werd strafbaar er bier mee te produceren en het voor brood veel minder geschikte gerst was daarom vanaf 1516 het verplichte brouwersgraan.
Die achterliggende redenen zijn weggevallen en wat rest is de legitieme vraag wat de plek van de klassieke voorschriften zou moeten zijn in de bierwereld van nu. Op de 23 april aanstaande, de dag dat ’s werelds oudste nog geldende warenwet op de kop af 500 jaar wordt, trappen ze bij het Amsterdamse MediaMatic een weekend af dat zich speciaal richt op de geschiedenis van en de controverses rondom het Reinheitsgebot. Ideale gelegenheid om een aantal van Amsterdams meest kundige bierspecialisten te horen over de brouwmores van onze Oosterburen, dit Rein Bier Fest. Ook niet onbelangrijk: op zo’n evenement over puristische brouwbepalingen wordt er natuurlijk uitgebreid geproefd.
Geloof je het allemaal wel, dan kun je natuurlijk ook gewoon bij ons terecht voor bier waarbij geen enkele aandacht is besteed aan het gebot. Ok, een aantal brouwen we met niet meer dan alleen water, mout hop en gist. Maar een groot aantal van onze smakelijkste bieren hadden we als gebot-puristen niet kunnen brouwen. De recent weer gelanceerde Vlo, bomvol koriander, bijvoorbeeld. Of die nieuwe, met rogge (!) gebrouwen Red Rye I.P.A..
Zo lang er geen voedseltekorten ontstaan brouwen wij lekker wat we willen.
1 comments on "Reinheitsgebot 500. ‘s Werelds oudste warenwet houdt al vijf eeuwen ..."
Naar aanleiding van een klacht bij de Europese Commissie in 1984, besloot het Europese Hof in 1987 dat het verbod op de invoer van (in het buitenland gebrouwen) bier, dat niet volgens het Reinheitsgebot gebrouwen was, het geldende vrije handelsverkeer binnen Europa onrechtmatig beperkte. Het Reinheitsgebot als zodanig bestaat heden ten dage dan ook feitelijk niet meer.